بینش و ارزش
یکایک افراد جامعه متعهد به حفظ و احترام به کرامت انسان ها می‌باشند. این امر در شرایط بیماری از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. براساس قانون اساسی توجه به کرامت والای انسانی از اصول پایه نظام جمهوری اسلامی بوده و دولت موظف است خدمات بهداشتی درمانی را برای یکایک افراد کشور تامین کند. براین اساس ارائه خدمات سلامت عادلانه و مبتنی بر احترام به حقوق و رعایت کرامت انسانی بیماران صورت پذیرد.
این منشور با توجه به ارزشهای والای انسانی و مبتنی بر فرهنگ اسلامی و ایرانی بر پایه برابری کرامت ذاتی تمامی گیرندگان خدمات سلامت و با هدف حفظ، ارتقاء و تحکیم رابطه انسانی میان ارائه کنندگان و گیرندگان خدمات سلامت تنظیم شده است.مفاد 2 ماده ای منشور حقوق بیمار در ایران
محور اول: دریافت مطلوب خدمات سلامت حق بیمار است.
محور دوم: اطلاعات باید به نحوه مطلوب و به میزان کافی در اختیار بیمار قرار گیرد.
محور سوم: حق انتخاب و تصمیم گیری آزادانه بیمار در دریافت خدمات سلامت باید محترم شمرده شود.
محور چهارم: ارائه خدمات سلامت باید مبتنی بر احترام به حریم خصوصی بیمار و رصایت اصل رازداری باشد.
محور پنجم:دسترسی به نظام کارآمد رسیدگی به شکایت حق بیمار است.محوراول: دریافت مطلوب خدمات سلامت حق بیمار است.
– شایسته شان و منزلت انسان و با احترام به ارزش ها اعتقادات فرهنگی و مذهبی باشد.
– بر پایه صداقت ،انصاف، ادب و همراه با مهربانی باشد.
– فارغ از هرگونه تبعیض از جمله قومی ،مذهبی،فرهنگی، نوع بیماری و جنسیتی باشد.
– براساس دانش روز باشد
– مبتنی بر برتری منافع بیمار باشد.
– توزیع منابع سلامت مبتنی بر عدالت و اولویت های درمانی بیماران باشد
– مبتنی بر هماهنگی ارکان مراقبت اعم از پیشگیری، تشخیص،درمان و توانبخشی باشد.
– به همراه تامین کلیه امکانات رفاهی پایه و ضروری و به دور از تحمیل درد و رنج و محدودیت های غیر ضروری باشد.
– توجه ویژه ای به حقوق گروه های آسیب پذیر جامعه از جمله کودکان ،زنان باردار، سالمندان، بیماران روانی، زندانیان، معلولان ذهنی و جسمی و افراد بدون سرپرست داشته باشد.
– در سریع ترین زمان ممکن و با احترام به وقت بیمار باشد.
– با درنظر گرفتن متغیرهایی چون زبان، سن و جنس گیرندگان خدمت باشد.
– در مراقبت های ضروری و فوری (اورژانس) بدون توجه به تامین هزینه های آن صورت گیرد. درموارد غیرفوری (الکتیو) بر اساس ضوابط تعریف شده باشد.
– در مراقبت های ضروری و فوری (اورژانس) در صورتی که ارائه خدمات مناسب ممکن نباشد لازم است پس از ارائه‌ی خدمات ضروری و توضیحات لازم زمینه انتقال بیمار به واحد مجهز فراهم گردد.
– در مراحل پایانی حیات که وضعیت بیماری غیر قابل برگشت و مرگ بیمار قریب الوقوع است با هدف حفظ آسایش وی ارائه گردد منظور از آسایش کاهش درد و رنج بیمار، توجه به نیازهای روانی، اجتماعی، معنوی و عاطفی وی و خانواده اش در زمان احتضار است. بیمار در حال احتضار حق دارد در آخرین لحظات زندگی خویش با فردی که میخواهد همراه گردد. احتضار به وضعیت بیماری غیر قابل علاج و غیر قابل برگشت اطلاق می‌شود که قریب الوقوع اجتناب ناپذیر است.محور دوم: اطلاعات باید به نحوه مطلوب و به میزان کافی در اختیار بیمار قرار گیرد.
– محتوای اطلاعات باید شامل موارد ذیل باشد:
– – مفاد منشور حقوق بیمار در زمان پذیرش
– – ضوابط و هزینه های قابل پیش بینی بیمارستان اعم از خدمات درمانی و غیردرمانی و ضوابط بیمه و معرفی سیستم های حمایتی در زمان پذیرش
– – نام، مسئوولیت و رتبه ی حرفه ای اعضای گروه پزشکی مسئول ارائه مراقبت از جمله پزشک، پرستار و دانشجو و ارتباط حرفه‌ای آنها با یکدیگر
– – روشهای تشخیصی و درمانی و تعامل ضعف و قوت هر روش و عوارض احتمالی آن، تشخیص بیماری، پیش آگاهی و عوارض آن و نیز کلیه‌ی اطلاعات تأثیرگذار در روند تصمیم گیری بیمار
– – دسترسی به پزشک معالج و اعضای اصلی گروه پزشکی در طول در زمان کلیه‌ی اقداماتی که ماهیت پژوهشی دارند.
– – ارائه آموزشهای ضروری برای استمرار درمان
– – نحوه ی ارائه اطلاعات باید به صورت ذیل باشد:
– – اطلاعات باید در زمان مناسب و متناسب با شرایط بیمار از جمله اضطراب و درد و ویژگیهای فردی وی از جمله زبان، تحصیلات و توان درک در اختیار وی قرار گیرد، مگر این که:
تاخیر در شروع درمان به واسطه ی ارائه ی اطلاعات فوق سبب آسیب به بیمار گردد. در این صورت انتقال اطلاعات پس از اقدام ضروری، در اولین زمان مناسب باید انجام شود.
بیمار علیرغم اطلاع از حق دریافت اطلاعات از این امر امتناع نماید که در این صورت باید خواست بیمار محترم شمرده شود. مگر این که عدم اطلاع بیمار، وی یا سایرین را در معرض خطر جدی قرار دهد.
– – بیمار میتواند به کلیه ی تصویر اطلاعات ثبت شده در پرونده ی بالینی خود دسترسی داشته باشد و آن را دریافت نموده و تصحیح اشتباهات مندرج در آن را درخواست نماید.محور سوم: حق انتخاب و تصمیم گیری آزادانه بیمار در دریافت خدمات سلامت باید محترم شمرده شود.
– محدوده انتخاب و تصمیمگیری درباره موارد ذیل است:
– – انتخاب پزشک معالج و مرکز ارائه کننده‌ی خدمات سلامت در چارچوب ضوابط
– – انتخاب و نظرخواهی از پزشک دوم به عنوان مشاور
– شرکت یا عدم شرکت در پژوهش های زیستی با اطمینان از اینکه تصمیم گیری وی تاثیری در تداوم و نحوه دریافت خدمات سلامت ندارد.
– – قبول یا رد درمانهای پیشنهادی پس از آگاهی از عوارض احتمالی ناشی از پذیرش یا رد آن مرکز در موارد خودکشی یا مواردی که امتناع از درمان شخص دیگری را در معرفی خطر جدی قرار میدهد.
– – اعلام نظر قبلی بیمار در مورد اقدامات درمانی آتی در زمانی که بیمار واجد ظرفیت تصمیم گیری است ثبت و به عنوان راهنمای اقدامات پزشکی در زمان فقدان ظرفیت تصمیم گیری وی با رعایت موازین قانونی مد نظر ارائه کنندگان خدمات سلامت و تصمیم گیرنده جایگزین بیمار قرار گیرد.
– شرایط انتخاب و تصمیم گیری شامل موارد ذیل است:
– – انتخاب و تصمیم گیری بیمار باید آزادانه و آگاهانه، مبتنی بر دریافت اطلاعات کافی و جامع مذکور در (بند دوم) باشد.
– – پس از ارائه اطلاعات، زمان لازم و کافی به بیمار جهت تصمیم گیری و انتخاب داده شود.محور چهارم: ارائه خدمات سلامت باید مبتنی بر احترام به حریم خصوصی بیمار و رعایت اصل رازداری باشد، رعایت اصل رازداری راجع به کلیه ی اطلاعات مربوط به بیمار الزامی است مگر در مواردی که قانون آن را استثنا کرده باشد.
– در کلیه ی مراحل مراقبت اعم از تشخیصی و درمانی باید به حریم خصوصی بیمار احترام گذاشته شود. ضروری است بدین منظور کلیه‌ی امکانات لازم جهت تضمین حریم خصوصی بیمار فراهم گردد.
فقط بیمار و گروه درمانی و افراد مجاز از طرف بیمار و افرادی که به حکم قانون مجاز تلقی می‌شوند می‌توانند به اطلاعات دسترسی داشته باشند.
– بیمار حق دارد در مراحل تشخیصی از جمله معاینات، فرد معتمد خود را همراه داشته باشد. همراهی یکی از والدین کودک در تمام مراحل درمان حق کودک است مگر اینکه این امر بر خلاف ضرورت های پزشکی باشدمحور پنجم: دسترسی به نظام کارآمد رسیدگی به شکایات حق بیمار است.
– هر بیمار حق دارد در صورت ادعای نقص حقوق خود که موضوع این منشور است، بدون اختلال در کیفیت دریافت خدمات سلامت به مقامات ذی صلاح شکایت نماید.
– بیماران حق دارند از نحوه رسیدگی و نتایج شکایت خود آگاه شوند.
– خسارات ناشی از خطای ارائه کنندگان خدمات سلامت باید پس از رسیدگی و اثبات مطابق مقررات در کوتاه ترین زمان ممکن جبران شود.
در اجرای مفاد این منشور در صورتی که بیمار به هر دلیلی فاقد ظرفیت تصمیم‌ گیری باشد، اعمال کلیه ی حقوق بیمار (مذکور در این منشور) بر عهده ی تصمیم گیرنده ی قانونی جایگزین خواهد بود. البته چنانچه تصمیم گیرنده ی جایگزین بر خلاف نظر پزشک، مانع درمان بیمار شود، پزشک میتواند از طریق مراجع ذیربط درخواست تجدیدنظر در تصمیم گیری را بنماید.
چنانچه بیماری که فاقد ظرفیت کافی برای تصمیم گیری است، اما می‌تواند در بخشی از روند درمان معقولانه تصمیم بگیرد، باید تصمیم او محترم شمرده شود.